اثر ازت بر خاک

پیشگفتار :

تاریخچه علم خاک با استفاده از آب و آبیاری برای بهره برداری از خاک آغاز می گردد . در ابتدای قرن 17 میلادی یک پزشک و شیمیدان اهل فنلاند بنام وان هلمونت آزمایشی انجام داد که بعنوان سرآغاز تاریخچه جدیدی بحساب می آید .

چغندر قند بعنوان یک محصول مهم زراعی نقش بسزایی در اقتصاد برخی از کشورها دارد و تولید هرچه بیشتر این محصول در واحد سطح یا هکتار نیازمند مطالعات دقیق و همه جانبه از سوی محققان می باشد که در این نقش عناصر غذایی و تاثیر آن بر عملکرد این محصول مهم زراعی حائز اهمیت می باشد .

جذب ازت و غلظت آن :

به نظر می رسد گیاهان مورد تناوب برای رسیدن به ماکزیمم تولید محصول به 200 الی 250 کیلوگرم ازت خالص در هکتار نیازمند باشد . مقدار کودی که قبلاً به گیاهان مورد تناوب داده شده تأثیر زیادی بر روی مقدار ازت موجود در گیاه در زمان برداشت دارد . بدون هیچگونه کودی، گیاه ممکن است در زمین های فقیر و بدون ذخیره ازت، به مقدار 25 کیلو در هکتار و در زمین های حاصلخیز مقدار 100 کیلو ازت در خود نگه دارد . در بهار بوته های جوان مقدار 5% ازت در ماده خشک برگ و 3% در ماده خشک ریشه نگه می دارند . این غلظت با ادامه رشد گیاه بسرعت کاهش می‌یابد و در زمان برداشت و در یک زراعت با حداکثر محصول شکر مقدا ازت در ماده خشک برگ 3% و در ماده خشک ریشه 8/% است.

کمبود ازت و علائم تشخیص آن :

بر خلاف علائم کمبود سایر عناصر، علائم کمبود ازت تقریباً در تمام مراحل رشد گیاهان مورد تناوب مشاهده می شود. بذور گیاهان مورد تناوب دارای مقدار کافی ازت برای ظهور کوتیلدون ها است. لیکن برای جلوگیری از بروز کمبود بایستی فوراً گیاه شروع به جذب ازت از خاک نماید. در خاکهای فقیر با مقدار کم ازت، علائم کمبود از زمان ظهور اولین برگ های حقیقی و متعاقب آن سلیر برگ ها شروع می گردد. علائم کمبود ممکن است با افزایش سن گیاه، توسعه یابد. در مقایسه با آنچه که در کمبود منگنز ، بر و منیزیوم دیده می شود ، علامات خاصی که مشخصه کامل کمبود ازت باشد وجود ندارد.برگهای گیاه در اثر کمبود پیچیده می شود و نخست به رنگ سبز روشن و بعد به زردی
می گرایند. کمبود ازت باعث کاهش غلظت کلروفیل و مقدار فتوسنتز در برگهای مسن تر می گردد، این برگها اغلب پژمرده شده و قبل از رسیدن می میرند و برگهای جوان تر معمولاً دارای پهنک باریک و دمبرگهای طولانی می باشند. برگهای دارای کمبود معمولاً محتوی 9/1 الی 3/2% ازت در ماده خشک خود می باشند. بوته هایی که علامت کمبود دارند مقدار 70 تا200 واحد در میلیون ازت به صورت نیترات در خود دارند در حالیکه در بوته های بدون علامت کمبود این مقدار 350 تا 35000 واحد در میلیون است.

اثر ازت بر روی رشد گیاهان مورد تناوب و کارآیی برگها:

علاوه بر بهبود رنگ برگها، ازت باعث افزایش اندازه و تعداد برگها می گردد. در اوائل فصل بهار، ازت باعث افزایش ماده خشک در واحد سطح می شود که این عمل بیشتر در برگ و دمبرگ سبب افزایش تولید ماده خشک در ریشه شده و تولید بیشتر شکر را در واحد سطح بهمراه خواهد داشت. (آرمسترانگ[1] و همکاران ) نشان دادند که اثر کود ازته تنها تبدیل اشعه دریافت شده به ماده خشک نیست ، بلکه به مقدار زیاد باعث افزایش مقدار اشعه جذب شده می گردد.

اثر ازت بر روی قوه نامیه، ظهور جوانه ها و تثبیت گیاه:

هنگامی که از بذور تک جوانه به عنوان کشت درجا استفاده می گردد، حتی مقادیر محدود ازت باعث از بین بردن گیاهچه ها، کند کردن رشد بقیه بوته ها و کاهش تعداد بوته ها پس از تنک می گردد. در حقیقت گیاه نمی تواند کل مصرف ازتی را که برای مقدار محصول متناسب لازم است درست قبل یا بعد از بذورکاری و به صورت پخش سراسری تحمل نماید. در حالیکه پخش مقدار کم کود بصورت پخش سراسری سبب تثبیت کامل گیاه و رشد اولیه مناسب آن می گردد. هنگامیکه گیاه تثبیت گردید، کود ازته متعادل مورد نیاز را می توان بدون خسارت در مرحله ای که گیاه بصورت4 برگی می باشد بکار برد. اثرات اولیه کود ازته تولید ماده خشک ریشه و برگ بوده که بیشتر بصورت شکر در ریشه متراکم می گردد. مطابق نمودارهای زیرکه واکنش عملکرد شکر را به وضوح نشان
می دهد ،در خاکهای حاوی باقیمانده ازت کم، نقطه برگشت منحنی معمولاً برای مقدار 100 تا 150 کیلوگرم کود ازته در هکتار است. در حالیکه در خاکهایی با مقدار زیادی ازت مثل خاکهای حاوی مواد آلی و یا بقایای گیاهی از محصول قبلی نقطه برگشت منحنی بیشتر به طرف چپ متمایل است.

19 ص