ارائه روشی در گزینش سیستم آبیاری مناسب

ارائه روشی در گزینش سیستم آبیاری مناسب

تنوع روش های آبیاری و عوامل مختلف تأثیر گذار بر کار ایی سیستم های آبیاری و توسعه روز افزون آنها، انتخاب روش آبیاری مناسب، بخصوص در مراحل اولیه مطالعات را برای طراحان شبکه های آبیاری بسیار دشوار نموده است . در این تحقیق کلیه عوامل مهم و مؤثر برروش های آبیاری استخراج گردیده و میزان تأثیر هر یک بر سیستمهای آبیاری ثقلی، قطره ای و شش سیستم متداول آبیاری بارانی بااستفاده از روش امتیاز دهی، ارزش گذاری شده است. گزینه برتر براساس بالاترین امتیاز حاصل از ج مع جبری امتیازات هر یک از عوامل که مقدار صحیحی بین 3- الی 3+ می گیرند، انتخاب می شود . از مزایای این روش کاربری آسان و عدم نیاز به اطلاعات زیاد و یا طراحی ، عملکرد سریع این روش در گزینش و همچنین صرفه جویی در وقت و هزینه های مطالعات می باشد . در انتهای مقاله نمونه ای از نتایج گزینش سیستم آبیاری یکی از طرحهای موجود ارائه گردیده است.

مقدمه

محدودیت منابع آب و رشد روز افزون جمعیت، کشورهای جهان را به بالا بردن تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح و بهره وری بهینه از منابع آب و خاک با استفاده از روش های نوین آبیاری سوق داده است . با پیشرفت علم آبیاری و توسعه فنون ساخت تجهیزات آنها، بخصوص در آبیاری تحت فشار، روشهای جدید جهت افزودن راندمان آبیاری در شرایط مختلف ابداع گردید . بطور کلی سیستمهای آبیاری متد اول به دو دسته تحت فشار و ثقلی تقسیم بندی می شوند . سیستم آبیاری تحت فشار شامل آبیاری بارانی و قطره ای است و سیستم آبیاری ثقلی، بطور کل ی ، شامل آبیاری نواری، شیاری و کرتی می باشد . انتخاب این سیستم برای هر طرح باید به گونه ای انجام پذیرد که ضمن به حداکثر رسا ندن راندمان استفاده از آب و تطابق کامل با شرایط منطقه، هزینه ها و مشکلات بهره برداری و نگهداری را به حداقل برساند.

عدم گزینش صحیح سیستم آبیاری مناسب برای یک شبکه آبیاری، بخصوص در سیستم های آبیاری تحت فشار که به تجهیزات خاصی نیاز دارند، موجب اتلاف وقت و هزینه بسیار در مراحل مختلف طراحی و اجرا، و چه بسا غیر اقتصادی شدن طرح گردیده و در نتیجه موجب عدم بهره برداری بهینه و اتلاف منابع ارزشمند آب و خاک منطقه خواهد شد . در مراحل اولیه مطالعات شبکه آبیاری، معمولاً بدلیل کمبود اطلاعات و همچنین عدم پیشرفت طراحی ها و از طرفی تنوع سیستم های آبیاری، بخصوص در آبیاری بارانی، انتخاب گزینه های برتر جهت ادامه مطالعات بسیار دشوار و وقت گیر می باشد . در روش ارائه گردیده می توان با استفاده از آمار و اطلاعات پایه و عمومی از منطقه طرح شامل اطلاعات آب، هوا، خاک و الگوی کشت و همچنین شر ایط اجتماعی و فرهنگی مردم منطقه نسبت به انتخاب گزینه های مناسب و طبقه بندی آنها از میان شش روش آبیاری بارانی متداول و مقایسه آنها با روشهای آبیاری ثلقی و قطره ای اقدام نمود . این روش قابل توسعه برای کلیه روشهای آبیاری خواهد بود.

عوامل مؤثر در انتخاب یک روش آبیاری

عوامل مؤثر در گزینش سیستم آبیاری مناسب، به دو دسته کلی عوامل طبیعی و غیر طبیعی تقسیم می شوند . عوامل طبیعی عبارتند از عوامل مربوط به آب، هوا، خاک و توپوگرافی اراضی و همچنین نوع محصول (الگوی کشت ). عوامل غیر طبیعی شامل عوامل مربوط به مسائل اجتماعی، فره نگی، نیروی انسانی مورد نیاز، وضعیت بهره برداری و نگهداری و همچنین سیاست و حمایت کلی دولت می باشد . در روش ارائه گردیده، 12 عامل کلی مؤثر بر کلیه روشهای آبیاری که به 26 عامل جزئی تفکیک گردیده اند، در نظر گرفته شده است . در این روش تحقیق عوامل فوق در خصوص هشت روش متداول آبیاری (Hond متحرک ، (Solid Set) ثقلی و آبیاری قطره ای و شش روش آبیاری بارانی شامل، آبیاری بارانی کلاسیک ثابت (Linear و خطی (Center Pivot) عقرب ه ای ، (Rain Gun) و قرقره ای ، (Solid Roll) آبفشان خطی ، Move) بررسی، تحلیل و امتیاز گذاری شده اند. نظر به تعدد عوامل و روشهای آبیاری در نظر گرفته شده و با توجه به Move) محدودیت های ارائه مقاله، در ادامه عوامل در نظر گرفته شده به اختصار معرفی می گردند ( جهت اخذ اطلاعات بیشتر به کتب مرجع در زمینه طراحی سیستم های آبیاری و منابع معرفی شده در انتهای مقاله مراجعه فرمائید).

-1 شرایط اقلیمی منطقه: شامل فاکتورهای سرعت باد و دمای هوا

-2 وضعیت توپوگرافی : شامل پارامترهای شیب عمومی، شیب موضعی و همچنین عوامل طبیعی یا مصنوعی موجود در اراضی می باشد.

13ص