قالی سنندج

اگر فقط یک بار مشقت بافت قالی را از نزدیک دیده باشید به راحتی پا روی فرش دستباف نمی گذارید.

قالیباف ها سخت می بافند تا فرش هایی با رنگ و طرح خاص ایرانی را خلق کنند.فرش هایی که در آنسوی مرزها مشتری بیشتری دارد تا داخل.شاید آنها قدر فرش دستباف ایران را بیشتر از خود ایرانی ها می دانند،چه آنکه حاضرند میلیون ها دلار بابت سفارش و خرید فرش دستباف ایرانی پرداخت کنند.

یکی از استان های تاثیر گذار در هنر-صنعت فرش دستباف ایران،استان کردستان است.فرش های کردستان را در اصطلاح فرش های "نمیر" می نامند.یعنی مرگ ندارد.

قالی کردی از نظر کیفیت بافت به سه گروه تقسیم می شود:

فرش های سنندج: این قالیچه ها که از جذابیت و گیرایی خاص برخور دارند، بافتی ظریف دارند و اصالت و سادگی در طرح و رنگ آنها مشهود است. قالیچه سنندج از لحاظ سبک کاملاً متفاوت است و با محصولات دیگر نقاط ایران هیچ شباهتی ندارد. قدمت، کیفیت و ظرافت قالی سنندج به حدود سه قرن پیش یعنی زمان تبدیل شدن سنندج به مرکز استان کردستان باز می گردد.

فرش بیجار: ویژگی شاخص فرش بیجار، ساختار متراکم این قالی هاست. بافت آنها به گونه ایست که نمی توان آن ها را تا کرد. در مراحل اولیه تجارت فرش، این گونه فرش ها را "لول" می نامیدند. این کلمه بیانگر استحکام بیش از حد فرش های بیجار است. برای تولید این فرش که مانند تخته محکم است، یک پود بسیار ضخیم را علاوه بر یکی دو پود نازک، وارد بافت فرش می کنند. این عمل به صورت متناوب در تار و پود فرش تکرار می شود. با کوبیده شدن گره های فرش توسط شانه آهنی، بافت فرش بسیار محکم تر می شود.

نقش فرش های این منطقه بیشتر شامل طرح های منظم است و به نسبت نوع روستایی آن، دارای خطوط ملایم تر و نقش مایه های طبیعی تری است. در این طرح ها، نقوش کلاسیک ایرانی بزرگ شده و در کنار نقش هایی که تحت تاثیر مدل های روستایی و قبیله ای است، دیده می شوند.

فرش های ایلیاتی و روستایی: قالی های بافت روستا به دلیل استفاده از پودهای ضخیم و پشمی، دارای بافت سنگین و پرزهای بلند و گوشتی هستند. از این رو، آنها را در اصطلاح محلی "خرسک" می نامند. طرح این قالی ها بیشتر هندسی است. طراحی این فرش ها به صورت "ذهنی بافت" اجرا می شود؛ به این معنی که هر بافنده در بافت نقشه ای خاص مهارت می یابد و طرحی کلی آن را در ذهن خود حفظ می کند و هر بار بر طبق سلیقه خود آن را می بافد.

رنگ زمینه بیشتر این قالی ها تیره است و طرح ها با تضاد رنگی مشخص بر آن قرار می گیرد.

فهرست:

مقدمه

فرش ایران

فرش ایران در دوران پهلوی

تاریخ فرش پهلوی

قاجار

زندیه

افشار

صفویان

تیموریان

ایلخانیان

سلجوقیان

قرون اولیه هجری پس از نفوذ اسلام وحکومت خلفای عرب

ساسانیان

اشکانیان

فرشبافی در دوره هخامنشیان

دوره مفرغ

مقدمه
فرش ایران بر آمده از هنر اصیل و قدمت آداب ها و رسوم های زیبای ایرانی می باشد. فرش هایی ایرانی با نقوش و تزئینات خیالی باغ گونه خود به جان و روح انسان ، توان زندگی را هدیه می کند.
با توجه به مطالعات انجام شده توسط محققین و کارشناسان هنری، اولین فرش یافت شده به نام پازیریک به ایران و بافنده ایرانی اختصاص دارد. پس این هنر در مملکت و سرزمین ما دارای اعتبار و اصالت خاصی می باشد.
فرش ایران در دوران های مختلف و زمان های گذشته دارای تاریخ و اتفاق هایی می باشد که اطلاع داشتن از آنها باعث می گردد تا به اصل هنر، قدمت هنر و به خدای عشق هنر برسیم.
در این مجموعه به بررسی هنری و اقتصادی فرش ایران در دوره پهلوی می پردازیم تا بیشتر بدانیم و قدردان این هنر و دستان توانمند راهی آن باشیم.

فرش ایران

قالی بافی هنری است که تقریباً از اوایل تمدن بشری در میان چادرنشینان به سبب نیازی که بدان داشتند، به وجود آمد. بی شک اولین زیراندازی که انسان نخستین در کف غارها و چادرها و مساکن خود برای مقابله با سرما و رطوبت و گرد و خاک به کار می برد، پوست شکار بوده است که به دلیل نداشتن روش دباغی صحیح، دوام کافی نداشت و خیلی زود از بین می رفت. لذا جستجو برای یافتن و بافتن زیرانداز و کفپوش مناسب ادامه یافت تا با آشنائی به بافندگی ( با آموختن از عنکبوت و یا پرندگان ) و با استفاده از نوعی نی، حصیربافی آغاز شد..

بی دوامی حصیر، نیاز به کفپوش دیگری را الزامی ساخت تا اینکه کم کم ریسیدن پشم و بافتن آن آغاز شد و زیراندارها از حصیر به گلیم و بعدها به قالی تبدیل شد.

آسیا به عنوان مهد تمدنهای بزرگ شناخته شده است، آسیائی ها دوهزار سال قبل از اروپائیان برنز را شناختند، همة پژوهشگران بر این نکته اعتراف دارند که قالی و قالی بافی هم از آسیا شروع شده است. انان بر این عقیده اند که ترکستان، ایران و قفقاز مهد اولیة این هنر بوده است.

از عباراتی که در انجیل و ادبیات کلاسیک آمده است به این نتیجه می رسیم که هنر شرقی قالی بافی مدتها قبل از میلاد مسیح شناخته شده بود و وجود داشته است.

هومر، حماسه سرای معروف قرن هفتم پیش از میلاد یونانع صحبت از " کاناپه ای که با یک قالی ارغوانی مفروش شده بود " می کند.

گزنفون، مورخع فیلسوف و سردار آتنی که در سال 401 پیش از میلاد به جنگ با ایران باسمان پرداخته، گزارش کرده " ایرانی ها عادت دارند که بر روی قالی های نرم استراحت کنند."

امروزه منطقة وسیعی شامل کشورهای آسیای صغیر، ترکیه، قفقاز، ایران، ترکستان، پاکستان، افغانستان، هند، تبت، چین، مصر، اسپانیا و حتی کشورهای شبه جزیره بالکان ( رومانی) را می یابیم که هنر و صنعت قالی بافی در آنها وجود دارد. طبق شواهد موجود، ایرانیان نخستین قومی بودند که به قالی بافی پرداختند و در این زمینه سرامد جهان شدند، معروفترین قالی های مشرق زمین به ویژه ایران، در طول تاریخ زبانزد خاص و عام بوده است. ممتازترین قالی هایی که زینت بخش موزه های دنیا هستند اکثراٌ در ایران و توسط هنرمندان ایرانی بافته شده اند.

با این حال، باستان شناسان و مورخان اروپائی تمایلی برای اعتراف به این موضوع ندارند زیرا که قالی بافی در غرب ویا در سرزمین های مستعمرة غربیان بوجود نیامده است و ذاتی کاملاٌ شرقی و بعضاٌ ایرانی دارد.

ما نیز در این جستار سعی داریم تا با ارائه آخرین نظریات و دستاوردهای علمی براساس مستندات و شواهد،تصویر روشنی از تاریخ فرشبافی ایران، بلکه جهان را ارائه نمائیم.

فرش ایران در دوران پهلوی

در این دوران طرحی برای حمایت از صنعت فرش و فروش بافان نوشته می شود. که قبل از بیان طرق حمایت صنعت فرش ذکر مطالب زیر ضروری است :
1. صنعت فرش با توجه به جمع کثیر کارگران شاغل در این صنعت و خانواد? آنها و همچنین ارزی که از این راه عاید مملکت می شود بسیار حیاتی است.
2. به طور کلی در کشورهایی که سرمایه گذاری کم است توجه به صنایع دستی و خانگی در برنامه هایاقتصادی و عمرانی و تولیدی از اهم مسائل است زیرا برنامه های عمرانی متأسفانه متوجه شهرها و بهبود وضع سکن? آن هستند و موجبات رکود کار و ایجاد بیکاری را دهات و شهرستان ها فراهم می کنند و صنایع دستی و خانگی را از بین می برد.
3. مادام که برنامه های عمرانی چنین اهدافی را تعقیب می کنند بایستی صنعت فرش مورد حمایت شدید دولت قرار گیرد.
4. در برنامه های آتی عمرانی بایستی بهبود وضع قراء و روستاها و عمران شهر و ده مورد کمال توجه قرار گیرد به قسمی که ایجاد کارهای فراوانی که در این مناطق می کند و به تدریج کارگران زاید درصنعت فرش را به کارگاههای صنعتی و تولیدی می کشاند.

صنایع دستی و انواع آن 

• تعریف
• ویژگی ها

طبقه بندی

تعریف  

از مجموعه تعاریف صنایع دستی، به نظر می رسد تعریف زیر که توسط گروهی از کارشناسان سازمان صنایع دستی ایران ارائه گردیده، دقیق تر و جامع تر باشد؛ چرا که با وضعیت فعلی این صنعت و هنر ارزنده انطباق بیشتری دارد: صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ایمی باشد.  

ویژگی ها

با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی که برای صنایع دستی ارائه شد، می توان ویژگی های زیر را برای محصولات دست ساخته قایل شد:

1- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست و ابزار و وسایل دستی، برای تولید هر یک از فراورده های دستی مراحل متعددی طی می شود ولی انجام کلیه ی این مراحل به وسیله ی دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی که در تعریف ذکر شد، صنایع دستی محسوبمی گردد.

2-حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرح های مختلف در مرحله ی ساخت این گونه فراورده ها.

3-تأمین قسمت عمده ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی.

4-داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح های اصیل، بومی و سنتی).

5-عدم همانندی و تشابه فراورده های تولیدی با یکدیگر.

6-عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته های صنعت.

7-دارا بودن ارزش افزوده ی زیاد در مقایسه با صنایع دیگر.

8-قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری).

9-قابلیت انتقال تجربیات، رموز و فنون تولیدی، سینه به سینه و یا مطابق روش استاد و شاگردی

طبقه بندی

در زمینه ی طبقه بندی صنایع دستی نیز باید گفت که این طبقه بندی به صورت های مختلف از جمله براساس مواد اولیه ی مصرفی یا شیوه و روش ساخت آن می تواند صورت پذیرد. در اینجا طبقه بندی انجام شده توسط کارشناسان سازمان صنایع دستی ایران که به طور عمده بر مبنای روش و تکنیک ساختاین گونه محصولات به عمل آمده است، ذکر می گردد:

1-بافته های داری: محصولاتی که به کمک دارهای افقی یا عمودی مستقر در زمین در زمان بافت، تولید می شود، بافته های داری محسوب می گردند مثل قالی، گلیم، زیلو و نظایر آن.

2-دستبافی: (نساجی سنتی): فراورده هایی که به کمک دستگاه های ساده و سنتی بافندگی (دستگاه ویژه ی بافت جاجیم، دستگاه دووَردی، دستگاه چهاروردی و ژاکار دستی) تولید می گردد، دستبافی محسوب می شود، نظیر جاجیم، زری، ترمه، شال و ...

از جملهخصوصیات این رشته از صنایع دستی، این است که اولاً کلیه مراحل سه گانه بافندگی، ایجاد دهنه کار، پودگذاری و دفتین زدن (آلتی است فلزی، دارای دسته ای شبیه شانه که نساجان هنگام بافتن پارچه آن را در دست گیرند و لای تارها زنند تا آنچه بافته شده به هم پیوسته و محکم گردد.) با حرکات دست و پا انجام می شود، در ثانی، امکان استفاده از پودهای رنگی به میزان نامحدود و همچنین تنوع طرح بافت با دراختیار داشتن کنترل حرکات وَردها میسر می گردد که این امر نشانگر حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید است.

موضوع تحقیق:

فرش اطراف تهران (ورامین)

نگاهی به تاریخچه فرش و قالیبافی در ورامین

جام جم آنلاین: در منطقه ورامین قالیبافی همچون بسیاری از مناطق دیگر همواره در کنار کشاورزی مد نظر بوده ولی به دلیل اینکه در این منطقه شغل اصلی مردم کشاورزی است قالیبافی به عنوان ممر درآمدی درکنار سایر شغل ها دنبال شده است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، شهرستان ورامین به علت قرارگیری بر سر راه مهاجران و کوچ نشینان، اقوام مختلف جمعیت را در خود جای داده است.

اقوام مختلف کرد، لر، ترک و عرب در ورامین ساکنند، مهاجران کرد و لر در شمال ورامین ، عربها در جنوب و ترکها در شرق و غرب آن سکونت دارند و تقریبا اغلب این اقوام به کار بافندگی مشغولند.

فرشهای ورامین را می توان به دو گروه تقسیم کرد، یکی فرشهای ایلاتی که خود ورامینی ها آن را "زمین بافت " می نامند و دیگری فرشهای سفارشی که اغلب به سفارش مردم تهران بافته می شد که در اینگونه فرشها همه نوع نقشه شهری یافت می شود.

اقوام ساکن در ورامین هر کدام روشهای بافت مخصوص خود را دارند و هر کدام از این اقوام توشه ای از سرزمین اجدادی خود به ورامین آورده اند.

تارو پود قالیهای ورامین از پنبه و پرز آن از پشم مرغوب بوده؛ ا بعاد قالیهای ورامین بیشتر در اندازه مخصوص 2 متر در 3 متر است و بافته های روستایی ورامین از گلیم های بزرگ در طرح های "چشم گیر " و رنگهای تیره تا مفرشها و خورجین هایی که اغلب ریشه پشمی تیره دارند و طرح های که حاکی از منابع گوناگون چادرنشینی هستند را در بر می گیرد.

نقشهای بکار رفته در قالی ورامینی هندسی است که در بافته های شهرهای حاشیه کویر بکار برده می شود و طرح قالی در ورامین یک اصل در همه فرشهای ورامینی قریب به اتفاق آنها مشترک بوده و آن "نقش مکرر" است .

در بیشتر فرشهای ورامین نقش تکرار یک نگاره است که یا همه متن را پوشانده و یا در وسط در اندازه های بزرگتر تکرار شده، بندرت به تک ترنج توجه شده و اغلب از نگاره هایی چون میناخانی یا انواع ستاره های هندسی استفاده شده است .

در طرح میناخانی گل کوچک چند پری که در اطراف آن چهار عدد گل سفید که یادآورگل نرگس است قرار دارد و نقش های مختلف روی این قالیها توسط یک حرکت زیبا و هم نوای شاخه های نازک به همدیگر متصل شده اند.

این نقشها روی زمینه آبی رنگ قالی که معمولا عاری از لچک و ترنج می باشند ،خود را برجسته می نمایند که این نقش ها به نوعی حالت یک شبکه گل آذین را تشکیل می دهند.

از جمله طرح های مورد استفاده دیگر، طرح های افشان، شاه عباسی، گلدار یا نرنجی و ظل السلطانی و قلم سرمه ای می باشند، نقشه قلم سرمه ای که گاه به آن گلدانی و یا نخلی نیز
می گویند رابطه معقولی با نام آن ندارد و اهالی خود نیز دلیل روشنی بر این نامگذاری ندارند.

در این طرح گلدانها در صفوف منظم قرار داشته و ما بین آنها را برگهای نخل به رنگ قرمز زینت می دهد، نقشه شاه عباسی که خود اهالی آن را به نام شاه عباسی بندی یا شتری می نامند در زمینه ای شامل گل و بوته و پرندگان جلوه گر می شود.

در ترکیب رنگ قالی ورامینی از رنگ های سرمه ای و آبی استفاده زیادی شده است قرمز و نارنجی و سبز و قهوه ای و بادمجانی هم مقدار متعادلی کار شده ،حال آنکه به رنگ زرد توجه کمتری گردیده و بجز لرها ، بقیه اقوام از زرد ، حداقل استفاده را کرده اند.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ای بر علائم ترسیمی

تاریخچه از علائم ترسیمی

آشنایی با ارتباط تصویری (گرافیک)

طراحی دست آزاد

نشانه تصویری

استفاده از رنگ

حرکت

ارتباط شکل و زمینه

ترکیب بندی

از هزار و یک رمز طراحی نشانه

بررسی نشانه فارابی بر اساس جدول و فرمول تجربی مقاله

1- اداره پارک ملی . NNR 

2- بازیهای المپیک توکیو 1964

3- بازیهای المپیک مکزیک 1968

4- بازیهای المپیک مونیخ 1972 

5- خطوط تصویری

6- علائم استاندارد تفریحی سوئد

7- بازیهای ورزشی

8- بازیهای زمستانی المپیک ساپورو 1972 

9- اداره جهانگردی نوا اسکوتیا

مقدمه ای بر علائم ترسیمی

علائم ترسیمی دارای اقسام گوناگون بسیاری است. تعدادی ساده، داستانی و مصورند. اغلب آنها که بسادگی اشیا و تصورات را تجسم می کنند تصویری با شمایلی می باشند (شکل 1) . ولی تصویری بودن علائم ترسیمی الزامی نیست. برخی از آنها را که بسیار مفید و موثر نیز می باشند میتوان تصوری نامید این علائم در حالیکه تا اندازه ای تجریدی هستند رابطه عینی معینی را با شیئی یا فعلی که نشانگر آنها می باشند در بر ندارند.

برای مثال دو خط افقی موجدار نشانگر آب است.

شکل 1: علائم ترسیمی می توانند ساده و داستانی باشند.

طرح از: گرادارنتز

بالاخره علائم "تجریدی " یا "اختیاری" هستند هیچ رابط? عینی را با اشیا و تصوراتی که نشانگر آنها باشند ندارند. بیشتر حروف، اعداد، علائم نشانه گذاری و علائم ریاضی ما مانند علامت های جمع و تفریق به این دسته تعلق دارند.

علائم ترسیمی میتوانند در بسیاری از موارد برای ما قابل استفاده باشند. داده های کمی رامیتوان بوسیله تکرار آنها بیان کرد.

بطور مثال دسته ای از این علائم را میشود برای نشان داده فواصل تاریخ (زمان) و تقسیمات پیچید? آماری و نیز تقسیم بندی اطلاعات جغرافیایی بکاربرد (شکل 2و3و4).

هم چنین علائم ترسیمی را می توان برای نشان دادن فرآیندها Process مورد استفاده قرار داد.

علائم ترسیمی میتوانند برای نشان دادن فرآیندها و جریانات مورد استفاده قرار گیرند. (شکل 2)

طراحی و ترسیم از: رودلف مدلی و هنری آدمزگرانت

فنون جریان دیاگرامی را در روندهای پیچیده اقتصادی میتوان بسادگی بکار گرفت. (شکل 3)

ترسیم از: رودلف مدلی. طرحی از: استفن کرافت.

فنون جدید برای نمایش ترسیمی اطلاعات و اعداد توسط اتو نیورات در اویل سال 1920 در وین ابداع گردید.

علائم تصویری که ممکن است جایگزین علائم قدیمی شود

الف) عبور عابر پیاده (استاندارد استرالیا 1974 – 1975 )

ب) توالت فرنگی ویژه بانوان طرح از رودلف مدلی

د)توالت غیر فرنگی (بدون سیفون استاندارد سوئدی 6131 )

علاوه بر علائمی که میتوانند شما را در بیان منظورتان کمک کنند علائم دیگری هستند که با شما گفتگو می کنند. زمانی که شما این سطور را می خوانید، لحظه ای بیاندیشید چه اتفاقی رخ می دهد، حروف الفبای ما که به شکل کلم? پرمعنایی در می آید با شما گفتگو می کنند.

حروف الفبا (واعداد) علیرغم اینکه بشکل حقیقی خود وجود دارند آنقدر با زندگی روزمره ما در آمیخته اند که بندرت دربار? آنها بعنوان علائم ترسیمی می اندیشیم.