پیشگفتار

از عمده ترین فعالیت طراحان گرافیک دنیا امروزه می توانیم به طراحی جلد کتاب اشاره کنیم.

طراحی جلد کتاب فعالیتی همیشگی و ماندگارتر به نسبت آثاردیگر صفحه آرایی می کند در واقع یک اثر ماندگار را از خود به جا می گذارد. اثر که دوره مشخصی ندارد و یک کار فرهنگی، هنری به حساب می آید. که ممکن است این کتاب سالیان سال در کتابخانه ها نگهداری شود و حتی افراد آن دوره نباشند کتاب ها می مانند.

مخاطبین کتاب هم افرادی تحصیلکرده و روشنفکر هستند و کار برای چنین مخاطبی لذت و شور خاصی را می طلبد.

وظایف طراح جلد آن است که جلب نظر بیننده و خواننده را بکند و او را بهخرید کتاب ترغیب نماید در نتیجه طراح باید طوری طراحی کند که روی جلد با روحیات و حساسیت های جامعه به خوبی ارتباط برقرار کند و این امر بستگی به تجربه و آشنایی طراح با فرهنگ و مردم جامعه دارد. طراحی جلد مانند سخن گفتن است. طراح باید طوری حرف بزند که گیرایی فصاحت و تازگی کلام داشته باشد و مستمع را بر سر شوق بیاورد و این کار تجربه کافی می خواهد.

در طراحی جلد کتاب باید به رو و عطف و پشت جلد همزمان توجه داشت و طراحی آن باید در کنار هم با هماهنگی خاصی بشد و مقصود نویسنده را برساند.

طراحی جلد کتاب در ایران

قبل از اختراج صنعت چاپ کتاب کالایی پرهزینه و تنها در اختیار شاهان و درباریان بود. چون خود کتابت، نسخه برداری و سپس تهیه روی جلد برای حفاظت از چنین کالایی پرارزشی وقت و هزینه زیادی می طلبید. از آنجایی که متن کتاب ناگزیر می بایست از ارزش معنویی بالایی بخوردار باشد تا چنین تلاشی را به خدمت بگیرد جلد آن نیز می بایست از نظر زیبایی و استحکام و توانایی حفاظت از آن متن شایستگی لازم را دارا می بود. بنابراین جلد سازان متناسب با شرایط زمانه و پیشرفت تکنولوژی از مواد گوناگون برای ساخت استفاده می کردند و با اندوخته ذوق و فرهنگ و هنر خود آن را می آراستند.

یکی از قدیمی ترین موادی که برای ساخت جلد بکار گرفته می شد، چوب بود. پس از آن و با تکامل فن «دباغی» از پوست حیوانات برای حفظ کتاب بهره گرفته شد و بعدها در قرون وسطی مقوا با کیفیتی متناسب تر جانشین پوست شد، پس از آن انواع کاغذ و امروزه انواع پلاستیک جایگزین آن شده اند.

در ایران پیش از عصر صفوی از چرم، تیماج، شبرو، پوست نازک گوساله، چرم خام و ... برای ساختن جلد کتاب استفاده و سپس با ذوق و سلیقه تمام روی آن را تزئین و نقاشی می کردند.توجه به این امر در زمان تیموریان چندان افزایش پیدا کرد که بایسنقرمیرزا، پادشاه تیموری گروهی را به سرپرستی «غیاث الدین» به چین فرستاد تا فنون کتاب سازی، روی جلد و مقواسازی را بیاموزند. نقاشان و خوشنویسان بسیاری در دربار این پادشاه گرد آمده بودند که معروفترین ایشا «استاد قوام الدین تبریزی» بود که منبت کاری روی جلد از ابتکارات اوست. «قرآن بایسنقری» و «شاهنامه بایسنقری» از مهمترین آثار این دوره هستند. از زمان صفویه از پارچه نیز برای جلد سازی استفاده شده. پارچه های «زری» و «قلمکار» و سپس در دوران قاجار پارچه «ترمه» به این کارمی آمد. روی جلد کتب، از آنجایی که تصویرگری صورت آدمی نهی شده بود، بوسیله نقوش انتزاعی و هندسی تزیین می شد وبه کمک رنگ اشکال زیبایی را به وجود می آورد. همچنین از نقوش اسلیمی و انواع گره ها نیز استفاده می شود. از فنهای خاص آرایش جلد کتاب نیز می توان از «کوبیده» «ضربی» «معرق» «معرق زری» و روغنی نام برد.

فن‌آوری تولید فرآورده‌های صفحه‌ای

1ـ اصول کلی در خصوص اتصالات عرضی صفحه‌ای شامل قیف، دوبل، مواد مصنوعی

2ـ آشنایی با انواع شابلون شامل: شابلون حفاظتی، تسریع‌کننده، کنترل‌کننده، قطعات قوس‌دار و ...

3ـ ‌اصول تهیه قطعات پیش ساخته شامل تهیه قطعات کابینت، تزئینی معرق و انواع آن و تهیه خاتم.

4ـ ‌صفحات فشرده مختلف شامل نئوپان و ابعاد استاندارد آن، تخته فیبر، تخته لایه.

5ـ انواع یراق‌آلات در فرآورده‌های صفحه‌ای شامل انواع لولا؛ قفل، یراقهای اتصالی، شب‌بند، کشو، دستگیره

6ـ اصول پیاده کردن نقشه‌ی کابینت با نمای مرکب شامل تجزیه تحلیل نقشه مطالعه نقشه تولید و تبدیل به نقشه اجرایی

7ـ اصول ساخت قطعات کابینت شامل نکات اساسی در برشکاری صفحات، اصول کم کنی جهت دوبل زنی، اصول سوراخکاری جهت اصول و مونتاژ قطعات، اصول ساخت شابلونهای خط‌کشی و مونتاژ

انواع آشپزخانه از نظر اجرای کابینت اصول موقعیت‌برداری از پلان، دستیابی مثلث آشپزخانه اصول ترسیمات هندسی روی صفحات چوبی آنالیز کردن نقشه اجرایی اصول تهیه لیست مواد مصرفی ـ برآورد قیمت تمام شده.

8 ـ اصول نصب کابینت شامل نحوه‌ی نصب یونیت هوایی، اتصال فیکس در یونیت زمینی هوایی،‌ نحوه نصب پاسنگ نحوه‌ی نصب پیشانی یونیت هوایی و چراغهای ‌هالوژنی نصب سینک ظرفشویی ـ نصب زهوار جهت درز دیواره در یونیت زمینی ـ‌آب‌بندی درزها

9ـ‌ آشنایی با مبلمان اداری و فرآورده‌های صفحه‌ای فلزی شامل فلزات مستعمل و ابعاد آن ـ اتصالات جهت چوب و فلز ـ ‌مواد کمکی و یراق آن ـ ‌اصول ترکیب صفحات چوبی با قوطیهای فلزی ـ ‌اصول سوراخکاری مواد مصرفی

10ـ‌ فرآورده‌های صفحه‌ای جدید در مبلمان و کابینت

تخته خرده چوب:

فرآورده‌های سطحی که از خرده چوب با انواع مواد نیوسلولزی توسط چسب تحت تاثیر فشار و حرارت ایجاد می‌شود تخته خرده چوب گویند.

مواد اولیه چوب نیوسلولزی: ‌یونجه ـ کاه گندم برنج ـ ‌ساقه نیشکر ـ ‌سر شاخه درخت پسته با گلاس

ـ ‌مراحل: 1ـ ‌خرد کردن ــ‌ درشت و متوسط و ریز (ضایعات) 2ـ الک کردن 3ـ خشک کردن 4ـ ‌چسب‌زنی 5ـ‌ فرم دادن (تشکیل کمک خرده چوب)‌ 6ـ‌ پرس ــ یک طبقه،‌ چند طبقه، دائمی. 7ـ خنک کردن صفحات 8 ـ ‌برش 9ـ سنباده‌زنی

آزمایشگاه

طراحی چیست؟

هنر طراحی سابقة بسیار کهن دارد. قدیمی‌ترین طرحها مربوط به دورانی می‌شود که بشر در غارها زندگی‌می‌کرد. نمونه‌هایی از این طرح‌ها در غارهای اسپانیا و جنوب فرانسه، روش طراحی بشر اولیه را به ما روشن‌می‌سازد. ابزار کار طراحان غارنشین از استخوان حیواناتی که برای تغذیه شکار‌می‌کردند تهیه‌می‌شد.

انسان و طراحی:

طراحی بیان تصویری فرد از حالات و ذهنیّات درونی و یا نمایش واقعیات بیرونی با مفهومی خاص است. به عبارت دیگر طراحی را می‌توان به یادداشتهای تصویری شبیه‌کرد که حاوی افکار و ذهنیات ما می‌باشد در واقع عاملی که انسان را وادار به طراحی می‌کند دیدن و یا احساس تصوراتی است که در ذهن آنها موج‌می‌زند. انسان دردوران کودکی تمایل به طراحی را در خود احساس می‌کند. کودکان با خط‌خطی‌کردن دیوار یا کاغذ، این تمایل به طراحی را در خود احساس‌می‌کنند و بروز‌می‌دهند و با این عمل اندیشه و تخیل خود را به تصویر می‌کشند.

کودک با این وسیله سخن‌می‌گوید. و آنچه را که حس‌کرده و نمی‌تواند بازبان بگوید به وسیلة خط و رنگ بیان می‌کند.

ابزار و وسایل طراحی:

وسایل عمده‌ای که در طراحی به کارمی‌روند به سه گروه زیر طبقه‌بندی می‌شوند.

الف) سطوح اثرپذیر

ب) وسایل و ابزار اثرگذار

ج) ابزار و وسایل فرعی و کمکی

الف) سطوح اثرپذیر:

پیش از پیدایش کاغذ طراحان آثار خود را روی دیوارة غارها، پوست حیوانات، پوست درختان و یا روی سنگها و تپه‌های بزرگ نقش‌می‌بستند ولی در اثر تغییرات جوی به مرور زمان فرسوده‌شده و از بین رفته‌است. از زمانی که کاغذ به وسیله « تسای‌لون»اختراع‌شد وسیله تازه‌ای برای نگارش و طراحی مطرح‌گردید. کاغذ عبارت‌است از ورقه‌ای نازک که از الیاف گیاهی ساخته‌می‌شود ودر حال‌حاضر به دو صورت « شیت» و « رول» عرضه‌می‌شود. کاغذ شیت در ابعاد بزرگ به فروش می‌رسد که با توجه به نوع مصرف به وسیله دستگاه برش کاغذ به قطعه کوچکتر تقسیم می‌شوند. بافت و جنس کاغذها نیزمتفاوت بوده و هریک برای ابزار خاصی مناسب است. انواع کاغذها عبارتند از:

کاغذ پوستی ـ کاغذ کاهی ـ کالک ـ کاغذ گراف ـ کاغذ سفید نازک ـ کاغذ زبرـ برّاق گلاسه و نیم گلاسه ـ کاغذ مکنده ـ انواع مقواها، سفید و رنگی و مقوای پاستل در رنگهای مختلف، مقوای ماکت و...

ب) ابزار ووسایل اثرگذار:

وسیله‌ای که بتوان با آن بر روی کاغذ اثری ایجاد کرد مثل زغال، مداد و گچ و... ابزار اثرگذار نامیده‌می‌شوند.

1-زغال: زغال یکی از قدیمی‌ترین وسایل طراحی است که استادان قدیم از آن برای طراحی استفاده‌می‌کردند.

2-مداد: مدادهای طراحی با توجه به شکل نوک، بدنه و میزان سختی یا نرمی گرافیت (مغزمداد) در انواع مختلف عرضه‌می‌گردند مدادهای سخت با علامت F و H و مدادهای نرم با علامت B معرفی می‌شوند. میزان نرمی و سختی مداد با شماره‌هایی که در کنار علامت آن می‌گذارند مشخص‌می‌شود. سخت‌ترین مداد 9H و نرمترین مداد6B است و مداد HB حد فاصل این دو می‌باشد.

مداردهای سخت برای ایجاد خطوط کمرنگ و ظریف و دقیق و مدادهای نرم برای خطوط تیره و محکم و مدادهای نرمتر برای ایجاد سطوح وسیع سایه‌روشن‌ها در چین و شکن لباس و پارچه مناسب‌هستند.

مداد اتود: مدادهای فلزی یا پلاستیکی هستند که با شماره‌های (5/0) یا (7/0) عرضه‌می‌شوند. و مغز این نوع مدادها به صورت مجزا می‌باشند.

3.پاستل: پاستل به دو صورت گچی و روغنی می‌باشد.

پاستل گچی همانند گچ تحریر است ولی لطیفتر و با امکانات رنگ‌آمیزی بیشتر و ثبات آن بیشتر است.

پاستل روغنی شباهت زیادی به مداد شمعی دارد.

مداد کنته: مانند مداد معمولی است ولی مغز آن از جنس زغال نسبتاً چرب‌می‌باشد.

شماره سکانس : 1 شماره صحنه : 1

نام صحنه : آشنایی با شخصیت‌ها

زمان : سحرگاه

مکان : خانه گیلانه (کلبه‌ای کوچک)

داخلی : داخلی (شب) خارجی : -

شخصیت اصلی : می گل - گیلانه شخصیت فرعی: رحمان

خرده شخصیت : - سیاهی لشگر: فریاد زنان و مردان –
صداهای مبهم

گریم : می‌ گل و گیلان و اسماعیل گیلانه با لباس روستایی و چهره‌ای تلیده و شکسته نشان ارزنی – رنج دیده و زحمتکش می‌دهد و می گل با چهره‌ای بچه گانه و موهایی آشفته و اسماعیل صورتی رنگ پریده و زرد نشان از دردی نهان دارد.

لباس بازیگر : لباس‌های سادة روستایی مازندران

لوازم صحنه ثابت : قاب پنجره – تخت و بالش

لوازم صحنه شخصی : تبر – لباس سربازی اسماعیل – چوب رخت – هیزم – پتو

اسباب و ادوات : تبر

حیوانات : ندارد

جلوه‌های ویژه تصویری : تصاویری از جنگ – بمباران‌ها و هواپیماهای جنگی

جلوه‌های ویژه صوتی : صدای مهیب انفجار و آژیر قرمز – شلیک ضد هوایی‌ها و صدای جیغ زنان ومردان و کودکان – ضربه‌های بهتر

محل و چگونگی وقوع رویداد در هر مکان : روستای مازندران

خلاصه صحنه : گیلانه یک فیلم دو جلدی است که ابتدا از تاریکی یکدست و غلیظ شبانه شروع می‌شود و در جلد دوم با دشت پوشیده از مه خاکستری به پایان می‌رسد.

خلاصة سکانس : ابتدا با صدای آژیر قرمز و صدای مهیب انفجارهای پی در پی تصویر قطع می‌شود و می گل در خواب ناله می‌کند و گیلانه

مقدمه

بیشتر افراد حتی دوستداران تمدن وفرهنگ باستانی ایرانی براین باورند که تاریخ تمدن وهنر ایران از 2500 سال پیش یعنی از زمان طلوع دولت هخامنشی آغاز شده است و پس از این دوران ساکنان فلات قاره ایران فاقد تمدن وفرهنگ اصیلی بوده اند . در صوریتکه بنیان تمدن وهنر هخامنشی بر پایه ی فرهنگی استوار بوده است که از چندین هزاره پیشتر در فلات قاره ایران وجود داشته است .

درست است که چهره های بسیاری از هنرمندان به خصوص فلز کاران را غبار فراموشی فراگرفته است اما شاهکارهای به جا مانده گواهانی پر معنی از اندیشمندی وسخت کوشی آنان در آفرینش هنر های ارزنده ایرانی است .

در ادوار تاریخ ایران ، هر زمان که فلز کاران این مرزو بوم از آسایش مادی وآرامش معنوی بر خودار بوده اند ، آثار پر شکوه وارزشمند بسیاری از خود به یادگار گذاره اند که در عرصه ی هنر در سطح شاهکار های جهانی قرار داشته است وامروزه زیب مرزهای بزرگ جهان یا در تصرف مجموعه داران هنر است .

غرض از این تحقیق گقتگو در باره تاریخ هنر ایران در عصر خاندان صفوی است .

صفویان و برخورد با تشیع و ملی گرایی در هنر

با روی کار آمدن دودمان صفوی باب تازه ای در مکتب هنر ایرانی گشوده شد و ایران پس از چند قرن که تحت حکومتهای ملوک الطوایفی می زیست ،صاحب حکومت ملی ومرکزی شد . اگر چه هر یک از امیران نواحی مختلف کشورهنرمندان را مورد تشویق وحمایت خود قرار می دادند ،ولی عصر طلایی هنر ابران مقارن حکومت همین دودمان بوده است .

سه نفراز سلاطین این سلسله مانند شاه اسماعیل ، شاه طهماسب و شاه عباس که خود از هنرخط نقاشی بهره مکفی داشتند در 1پیشرفت هنر سعی وافی کردند و هنرمندان را در هر رشته مورد تشویق وحمایت خویش قرار دادند .

در فلز کاری عصر صفوی که بر پایه ی سنت های قدیم ومهارت فلز کاری این دوره استقرار یافته است چیره دستی ونبوغ این عصر به چشم می خورد .

طراحان ونقاشان این زمان با ابداع شیوه های جدید موازین تازه ای رادر سبکهای خود ایجاد کرده اند ودر موارد بسیاری شکل وترکیب اشیاء قدیم را که ظاهری زمخت وخشن و بزرگ داشت ، به کناری نهادند .

در این زمان زیبایی وظرافت جایگزین شدت وخشونت قدیم شد مثلا شمعدانهای پر حجم وبزرگ سلجوقی که بر روی بدنه ای طبل مانند قرار گرفته بود، همچنین طشت های بزرگ ، دیواره ی بلند و تنگ های سنگین و حجیم در این زمان منسوخ شد وجای خود را به شمعدانهای خوشقواره وزیبا وظروف ظریف کوچک یا پارچه ای کوتاه با اشکالی موزون داد.

تعدادی از این گونه ظروف و اشیاء باسبک تازه به ویژه دواتهای تازه ساخت از مفرغ وبرنج ریختگی با در پوش گنبدی شکل ودارای کتیبه هایی از نقره ویا طلاکوبی شده به خط خوش نسخ و نستعلیق طرفداران بسیاری در داخل وخارج از کشور پیدا کرده است

از سمت باختر تا ونیز و از سمت شرق تا هندوستان طا لبین بسیار داشت و فلز کاران این نواحی را تحت تاثیر خود قرار داده است .

اصولا هنردوستانی که به طرح های ایرانی آشنایی دارند،در هر جا نقوش ایرانی را مشاهده کنند نفوذ وتاثیرات سبک ایرانی را در میان سایر هنرها به آسانی تشخیص می دهند .